به نام خدا كه رحمتش بى اندازه است و مهربانى اش هميشگى.
[اين] کتاب نازل شده از سوي خداي تواناي شکست ناپذير و حکيم است. ( 1 )
بي ترديد ما اين کتاب را به حقّ و درستي به سوي تو نازل کرديم، پس خدا را در حالي که اعتقاد و ايمان را براي او [از هرگونه شرکي] خالص مي کني، بپرست. ( 2 )
آگاه باشيد! که دين خالص ويژه خداست، و آنان که به جاي خدا سرپرستان و معبوداني برگزيده اند [و مي گويند:] ما آنان را جز براي اينکه ما را هر چه بيشتر به خدا نزديک کنند، نمي پرستيم. بي ترديد خدا ميان آنان [و مؤمنان] درباره آنچه که اختلاف مي کنند [و آن آيين توحيد و شرک است] داوري خواهد کرد؛ قطعاً خدا آن کس را که دروغگو و بسيار ناسپاس است، هدايت نمي کند. ( 3 )
اگر [بر فرض محال] خدا مي خواست براي خود فرزندي بگيرد، همانا از ميان آفريده هايش آنچه را خودش مي خواست برمي گزيد [نه اينکه شما براي او انتخاب کنيد]؛ منزّه است او [از آنکه براي او فرزندي باشد] اوست خداي يگانه و قهّار. ( 4 )
آسمان ها و زمين را به حق آفريد. شب را به روز درمي پيچيد، و روز را به شب درمي پيچيد، و خورشيد و ماه را [براي بندگانش] مسخّر و رام کرد. هر کدام تا سرآمدي معين روانند. آگاه باشيد! او تواناي شکست ناپذير و بسيار آمرزنده است.(5)
شما را از يک تن آفريد، سپس همسرش را از او پديد آورد، و از چهارپايان [شتر و گاو و گوسفند و بز به اعتبار يک نر و يک ماده] هشت زوج آفريد، شما را در شکم هاي مادرانتان آفرينشي پس از آفرينشي ديگر در ميان تاريکي هاي سه گانه [شکم و رحم و مشيمه] به وجود آورد. اين است خدا پروردگار شما که فرمانروايي [مطلق بر همه هستي] ويژه اوست، معبودي جز او نيست، پس چگونه شما را از حق بازمي گردانند؟ (6)
اگر کافر شويد [زياني به خدا نمي رسانيد؛ زيرا] خدا از شما بي نياز است، و کفر را براي بندگانش نمي پسندد؛ و اگر سپاس گزاري کنيد، آن را براي شما مي پسندد. و هيچ سنگين باري، بار [گناه] ديگري را برنمي دارد. سپس بازگشت شما به سوي پروردگارتان خواهد بود، و شما را به آنچه انجام مي داديد، آگاه خواهد کرد؛ زيرا او به نيّات و اسرار سينه ها داناست. ( 7 )
و چون به انسان آسيبي رسد، پروردگارش را در حال بازگشت به سوي او [براي برطرف شدن آسيبش] مي خواند، سپس چون او را [براي رهايي از آن آسيب] نعمتي از جانب خود عطا کند، آن آسيب را که پيش تر براي برطرف شدنش دعا مي کرد، فراموش مي کند و دوباره براي خدا همتاياني قرار مي دهد تا [مردم را] از راه خدا گمراه کند. بگو: اندک زماني از کفر خود برخوردار باش، بي ترديد تو از اهل آتشي. ( 8 ) [
آيا چنين انسان کفران کننده اي بهتر است] يا کسي که در ساعات شب به سجده و قيام و عبادتي خالصانه مشغول است، از آخرت مي ترسد و به رحمت پروردگارش اميد دارد؟ بگو: آيا کساني که معرفت و دانش دارند و کساني که بي بهره از معرفت و دانش اند، يکسانند؟ فقط خردمندان متذکّر مي شوند. ( 9 )
بگو: اي بندگان مؤمنم! از پروردگارتان پروا کنيد. براي کساني که در اين دنيا اعمال شايسته انجام داده اند، پاداش نيکي است و زمين خدا گسترده است [بر شماست از سرزميني که دچار مضيقه ديني هستيد به سرزميني ديگر مهاجرت کنيد]. فقط شکيبايان پاداششان را کامل و بدون حساب دريافت خواهند کرد. (10)
بگو: من مأمورم که خدا را در حالي که ايمان و عبادت را براي او [از هر گونه شرکي] خالص مي کنم، بپرستم. ( 11 )
و مأمورم که [در اين آيين از] نخستين تسليم شدگان [به فرمان ها و احکام] او باشم. ( 12 )
بگو: اگر پروردگارم را نافرماني کنم از عذاب روزي بزرگ مي ترسم. ( 13 )
بگو: فقط خدا را در حالي که ايمان و عبادتم را براي او [از هر گونه شرکي] خالص مي کنم، مي پرستم. ( 14 )
پس شما هم آنچه را مي خواهيد، به جاي او بپرستيد. بگو: بي ترديد زيانکاران [واقعي] کساني هستند که روز قيامت سرمايه وجودشان و کسانشان را به تباهي داده باشند؛ آگاه باشيد! که آن همان زيان آشکار است. ( 15 )
براي آنان از بالاي سرشان و از زير پايشان سايبان هايي از آتش است، اين عذابي است که خدا بندگانش را به آن بيم مي دهد. اي بندگانم! از من پروا کنيد (16)
و کساني که از پرستيدن طاغوت [يعني بت ها، اربابان کفر و شيطان هاي سرکش] دوري کردند و به سوي خدا بازگشتند، بر آنان مژده باد؛ پس به بندگانم مژده ده. ( 17 )
آنان که سخن را مي شنوند و از بهترينش پيروي مي کنند، اينانند کساني که خدا هدايتشان کرده، و اينان همان خردمندانند. ( 18 )
آيا کسي که فرمان عذاب بر او محقق و ثابت شده [راه گريزي از آن دارد؟] آيا کسي را که در آتش است، تو نجات مي دهي؟ (19)
ولي کساني که از پروردگارشان پروا داشتند، براي آنان غرفه هايي است که از فراز آنها غرفه هايي ديگر بنا شده و از زير آنها نهرها جاري است. خدا اين وعده را داده است؛ خدا خلف وعده نمي کند. (20)
آيا ندانسته اي که خدا از آسمان آبي نازل کرد، پس آن را به صورت چشمه هايي در زمين درآورد، آن گاه به وسيله آن زراعتي را که رنگ هايش گوناگون است، بيرون مي آورد، سپس [آن زراعت] خشک مي شود، در نتيجه آن را به رنگ زرد بيني، پس آن را ريز ريز و در هم شکسته مي کند؛ بي ترديد در اين [دگرگوني ها] براي خردمندانْ هشدار و عبرتي است. (21)
آيا کسي که خدا سينه اش را براي [پذيرفتن] اسلام گشاده است، و بهره مند از نوري از سوي پروردگار خويش است [مانند کسي است که سينه اش از پذيرفتن اسلام تنگ است؟] پس واي بر آنان که دل هايشان از ياد کردن خدا سخت است، اينان در گمراهي آشکار هستند. ( 22 )
خدا نيکوترين سخن را نازل کرد، کتابي که [آياتش در نظم، زيبايي، فصاحت، بلاغت و عمق محتوا] شبيه يکديگر است، مشتمل بر داستان هاي پندآموز [و امر، نهي، وعده، وعيد، حلال و حرام] است؛ از شنيدن آياتش پوست کساني که از پروردگارشان مي هراسند به هم جمع مي شود، آن گاه پوستشان و دلشان به ياد خدا نرم مي گردد و آرامش مي يابد. اين هدايت خداست که هر که را بخواهد به آن راهنمايي مي کند؛ و هر که را خدا [به کيفر کفر و عنادش] گمراه کند، او را هيچ هدايت کننده اي نخواهد بود. ( 23 )
آيا کسي که روز قيامت [به خاطر بسته بودن دست هايش مي کوشد که] با صورت خود گزند عذاب را دفع کند [مانند کسي است که ايمن از عذاب است؟] به ستمکاران گويند: آنچه را همواره مرتکب مي شديد، بچشيد(24)
کساني [هم] که پيش از آنان بودند [آيات خدا را] تکذيب کردند، پس از آنجا که گمان نمي کردند، عذاب به سويشان آمد. (25)
پس خدا در زندگي دنيا خواري و رسوايي را به آنان چشانيد؛ و اگر معرفت و آگاهي داشتند [توجه مي کردند که] عذاب آخرت بزرگ تر است. (26)
و ما براي مردم در اين قرآن از هر گونه مثل و سرگذشت عبرت آموزي بيان کرده ايم، باشد که متذکّر شوند. (27)
قرآني است گويا و روشن بدون هر گونه انحراف و کژي، براي اينکه [در سايه تعاليمش از شرک، عصيان و فساد] بپرهيزند. (28)
خدا [براي فهماندن حقيقت توحيد و شرک] مثلي زده است: مردي را که ارباباني ناسازگار و بداخلاق در [مالکيّت] او شريک اند، و مردي که فقط برده يک مالک است، آيا اين دو برده از جهت فرمان گرفتن و فرمان بردن با هم يکسانند؟ [موحدان که بنده خداي يکتا هستند، داراي زندگي منظم و پاک و آخرتي آبادند، و مشرکان که فرمان بران اربابان گوناگونند، داراي زندگي پريشان و آخرتي خراب اند.] همه ستايش ها ويژه خداست. بلکه بيشترشان [به آثار و منافع بندگي خدا] معرفت و آگاهي ندارند. (29)
بي ترديد تو مي ميري و قطعاً آنان هم مي ميرند. (30)
سپس شما روز قيامت نزد پروردگارتان [در امر دين] مجادله خواهيد کرد [که ما موحدان در دنيا حقّانيّت توحيد را ثابت کرديم و بطلان بت پرستي را روشن نموديم، ولي کبرِ شما مانع از هدايت شما شد.] (31)
) پس چه کسي ستمکارتر است از آنکه بر خدا دروغ بندد و سخن راست و درست را چون به سوي او آمد، تکذيب کند؟ آيا دوزخ جايگاهي براي کافران نيست؟ ( 32 )
و آنکه سخن راست و درست آورد و کساني که آن را باور کردند، اينانند که پرهيزکارانند. (33)
براي آنان نزد پروردگارشان آنچه بخواهند فراهم است؛ اين است پاداش نيکوکاران؛ ( 34 )
تا خدا [به رحمتش] زشت ترين اعمالي که انجام دادند از آنان محو کند، و آنان را بر پايه بهترين عملي که همواره انجام مي دادند پاداش دهد. (35)
) آيا خدا براي بنده اش [در همه امور] کافي نيست؟ و مشرکان [به پندار خود] تو را از کساني که غير خدا هستند، مي ترسانند و هر که را خدا به کيفر [کفر و عناد] ش گمراه کند، او را هيچ هدايت کننده اي نخواهد بود؛ ( 36 )
و هر که را خدا هدايت کند، او را هيچ گمراه کننده اي نخواهد بود. آيا خدا تواناي شکست ناپذير و صاحب انتقام نيست؟ ( 37 )
اگر از آنان بپرسي: چه کسي آسمان ها و زمين را آفريد؟ بي ترديد مي گويند: خدا. بگو: پس مرا درباره معبوداني که به جاي خدا مي پرستيد خبر دهيد، که اگر خدا آسيبي را براي من بخواهد، آيا آنها مي توانند آسيب او را از من برطرف کنند؟ يا اگر رحمتي را براي من بخواهد، آيا مي توانند رحمتش را باز دارند؟ بگو: خدا مرا کافي است. توکل کنندگان فقط بر او توکل مي کنند. (38)
بگو: اي قوم من! شما بر همين حالت کفر و عنادي که هستيد عمل کنيد، من نيز [بر پايه ايمان و اخلاصم] عمل مي کنم، سپس خواهيد دانست، (39)
که چه کسي را [در دنيا] عذابي خوار کننده بيايد، و [در آخرت هم] عذابي جاودانه بر او فرود آيد. (40)
ما اين کتاب را براي [هدايت] مردم به حقّ و راستي بر تو نازل کرده ايم؛ پس هر که هدايت يافت، به سود خود هدايت يافته و هر که گمراه شد، فقط به زيان خود گمراه مي شود؛ و تو بر آنان نگهبان و کارساز نيستي، ( 41 )
و خداست که روح [مردم] را هنگام مرگشان به طور کامل مي گيرد، و روحي را که [صاحبش] نمرده است نيز به هنگام خوابش [مي گيرد]، پس روح کسي که مرگ را بر او حکم کرده نگه مي دارد، [و به بدن باز نمي گرداند] و ديگر روح را تا سرآمدي معين باز مي فرستد؛ مسلماً در اين [واقعيت] براي مردمي که مي انديشند، نشانه هايي [بر قدرت خدا] ست. (42)
[نه اينکه بي خبران، درباره قدرت خدا نمي انديشند] بلکه به جاي خدا [از بتان] شفيعاني براي خود گرفته اند. بگو: آيا [از آنها شفاعت مي خواهيد] هر چند مالک چيزي [و اختياردار شفاعتي] نباشند و علم و عقلي نداشته باشند [و پرستندگان خود را نشناسند؟] (43)
بگو: شفاعت، يکسره ويژه خداست، فرمانروايي آسمان ها و زمين در سيطره اوست، سپس به سوي او بازگردانده مي شويد؛ ( 44 )
و هنگامي که خدا به يگانگي ياد مي شود [و نامي از معبودانشان به ميان نمي آيد] دل هاي کساني که به آخرت ايمان ندارند، نفرت پيدا مي کند و چون يادي از معبودان ديگر به ميان مي آيد، ناگاه مسرور و شاد مي شوند!! (45)
[وقتي از ايمان آوردنشان نااميد شدي] بگو: خدايا! اي آفريننده آسمان ها و زمين! [اي] داناي نهان و آشکار! تو خود در ميان بندگانت بر سر آنچه [از عقايد و عبادات] اختلاف مي کردند، داوري خواهي کرد؛ ( 46 )
و اگر براي کساني که [به آيات خدا] ستم ورزيده اند، همه آنچه در زمين است و مانندش با آن باشد، بي ترديد حاضرند آن را براي رهايي خود از عذاب سخت روز قيامت عوض دهند، و از سوي خدا آنچه را که [از عذاب هاي گوناگون] نمي پنداشتند، آشکار مي شود. (47)
و زشتي هاي آنچه را که مرتکب شده اند براي آنان پديدار مي گردد، و آنچه [از عذاب هايي] که مسخره مي کردند، آنان را احاطه خواهد کرد. ( 48 )
پس چون انسان را آسيبي رسد، ما را [براي برطرف کردنش] بخواند، سپس هنگامي که [براي برطرف شدن آسيب] از سوي خود نعمتي به او مي دهيم، مي گويد: فقط آن را بر پايه دانش و کارداني خود يافته ام! [چنين نيست که مي پندارد] بلکه آن نعمت آزمايشي است [که آيا به خاطر آن سپاس گزاري مي کند يا به طغيان برمي خيزد؟] ولي بيشتر آنان [به اين واقعيت] معرفت و آگاهي ندارند. (49)
همين [سخن بيهوده و باطل] را کساني که پيش از آنان بودند، گفتند، ولي آنچه را [از مقام و ثروت همواره] به دست مي آوردند، عذاب و هلاکت را از آنان برطرف نکرد. ( 50 )
پس عذاب هاي آنچه را مرتکب شدند به آنان رسيد، و کساني از اين [مردم مکه] که [به آيات ما] ستم ورزيدند، به زودي عذاب هاي آنچه را که مرتکب شدند به آنان خواهد رسيد؛ و آنان عاجزکننده ما نيستند [تا بتوانند از دسترس قدرت ما بيرون روند.] (51)
آيا ندانسته اند که خدا رزق و روزي را براي هر که بخواهد وسعت مي دهد يا تنگ مي گيرد؟ بي ترديد در اين [اندازه گيري] براي مردمي که ايمان دارند، نشانه هايي [از حکمت و مصلحت خدا] ست. (52)
بگو: اي بندگان من که [با ارتکاب گناه] بر خود زياده روي کرديد! از رحمت خدا نوميد نشويد، يقيناً خدا همه گناهان را مي آمرزد؛ زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است؛ ( 53 )
و به سوي پروردگارتان بازگرديد و تسليم [فرمان ها و احکام] او شويد، پيش از آنکه شما را عذاب آيد آن گاه ياري نشويد. ( 54 )
و از نيکوترين چيزي که از طرف پروردگارتان به سوي شما نازل شده است پيروي کنيد، پيش از آنکه ناگهان و در حالي که بي خبريد، عذاب به شما رسد؛ ( 55 )
تا مبادا آنکه کسي بگويد: دريغ و افسوس بر اهمال کاري و تقصيري که درباره خدا کردم، و بي ترديد [نسبت به احکام الهي و آيات ربّاني] از مسخره کنندگان بودم. (56)
يا بگويد: اگر خدا هدايتم مي کرد، بي ترديد از پرهيزکاران بودم، ( 57 )
يا چون عذاب را ببيند، بگويد: اي کاش مرا [به دنيا] بازگشتي بود تا از نيکوکاران مي شدم. ( 58 ) [
ولي به او گويم:] آري، آياتم به سوي تو آمد، پس تو آنها را انکار کردي و [در پذيرفتنش] تکبّر ورزيدي، و [نسبت به آن] از کافران بودي، ( 59 )
و روز قيامت کساني را که بر خدا دروغ بستند مي بيني که صورت هايشان سياه است؛ آيا در دوزخ جايگاهي براي متکبران نيست؟ ( 60 )
و خدا کساني را که پرهيزکاري پيشه کردند، به سبب اعمالي که مايه رستگاري شان بود نجات مي دهد، عذاب به آنان نمي رسد، و اندوهگين هم نمي شوند. (61)
خدا آفريننده هر چيزي است و او بر هر چيزي نگهبان و کارساز است(62)
کليدهاي آسمان ها و زميندر مالکيّت اوست، و کساني که به آيات خدا کفر ورزيدند، هم آنان زيانکارند. (63)
بگو: اي نادانان! آيا به من فرمان مي دهيد که غير خدا را بپرستم؟! (64)
بي ترديد به تو و به کساني که پيش از تو بوده اند، وحي شده است که اگر مشرک شوي، همه اعمالت تباه و بي اثر مي شود و از زيانکاران خواهي بود. (65)
بلکه فقط خدا را بپرست و از سپاس گزاران باش. (66)
و خدا را آن گونه که سزاوار اوست نشناختند، در حالي که زمين در روز قيامت يکسره در قبضه قدرت اوست، و آسمان ها هم درهم پيچيده به دست اوست؛ منزّه و برتر است از آنچه با او شريک مي گيرند. (67)
و در صور دميده مي شود، پس هر که در آسمان ها و زمين است مي ميرد، مگر کسي را که خدا بخواهد، آن گاه بار ديگر در صور دميده مي شود، ناگاه همه آنان بر پاي ايستاده [مات و مبهوت به هر سو] مي نگرند [که سرانجام کارشان چه خواهد شد!] (68)
و زمين به نور پروردگارش روشن مي شود، و کتاب [اعمال] را مي نهند، و پيامبران و گواهان را بياورند وميانشان به حقّ وراستي داوري شود، وآنان مورد ستم قرار نمي گيرند؛ ( 69 )
و به هر کسي آنچه را انجام داده است، به طور کامل داده شود و او به کارهايي که انجام مي دهند، داناتر است. ( 70 )
و کافران گروه گروه به دوزخ رانده مي شوند، چون به دوزخ رسند درهايش گشوده شود و نگهبانانش به آنان گويند: آيا پيامبراني از جنس خودتان به سويتان نيامدند که آيات پروردگارتان را بر شما بخوانند و شما را به ديدار اين روزتان بيم دهند؟ گويند: آري، [آمدند] ولي فرمان عذاب بر کافران محقق و ثابت شدهاست. ( 71 )
[به آنان] گويند: از درهاي دوزخ درآييد در حالي که در آن جاودانه ايد؛ پس جايگاه متکبران چه بد جايگاهي است؛ ( 72 )
و کساني که از پروردگارشان پروا کردند گروه گروه به بهشت رانده مي شوند، چون به آن رسند در حالي که درهايش از پيش گشوده شده است، نگهبانانش به آنان گويند: سلام بر شما، پاکيزه و نيکو شديد، پس وارد آن شويد که [در آن] جاودانه ايد. (73)
مي گويند: همه ستايش ها ويژه خداست که درباره ما به وعده اش وفا کرد، و زمين [بهشت] را به ما ميراث داد که هر جاي از بهشت را بخواهيم، جاي خود قرار مي دهيم. چه نيکوست پاداش عمل کنندگان. (74)
و فرشتگان را مي بيني که پيرامون عرش حلقه زده اند، پروردگارشان را همراه ستايش تسبيح مي گويند، و در ميان اهل محشر به حق داوري شود، و [پس از پايان کار قيامت] گويند: همه ستايش ها ويژه خداست که پروردگار جهانيان است(75)
