به نام خدا كه رحمتش بى‏ اندازه است‏ و مهربانى‏ اش هميشگى.

المر ـ اين آياتِ [با عظمتِ] کتابِ [الهي] است، و آنچه از سوي پروردگارت بر تو نازل شده، سراسر حق و راستي است [چنان حقّي که هيچ باطلي در آن راه ندارد] ولي بيشتر مردم [به سبب عناد و لجاجت] ايمان نمي آورند. ( 1 )

خداست که آسمان ها را بدون پايه هايي که آنها را ببينيد، برافراشت، آن گاه بر تخت فرمانروايي [و حکومت بر آفرينش] چيره و مسلط شد، و خورشيد و ماه را رام و مسخّر ساخت، که هر کدام تا زمان معيني روانند، کار [جهان و جهانيان] را تدبير مي کند، نشانه ها [ي قدرت و حکمتش] را [در پهنه آفرينش] به روشني بيان مي کند تا شما به ديدار [قيامت و محاسبه شدن اعمال به وسيله] پروردگارتان يقين کنيد. ( 2 )

و اوست که زمين را گسترانيد، و در آن کوه هايي استوار و نهرهايي پديد آورد و در آن از همه محصولات و ميوه ها جفت دوتايي [که نر و ماده است] قرار داد، شب را به روز مي پوشاند، [تا ادامه حيات براي همه نباتات و موجودات زنده ممکن باشد]؛ يقيناً در اين امور براي مردمي که مي انديشند نشانه هايي [بر توحيد، ربوبيّت و قدرت خدا] ست. ( 3 )

در زمين قطعه هايي مختلف و گوناگون، و باغ هايي از انگور و کشتزار و درختان خرمايي است که بر يک ريشه و غير يک ريشه [مي رويند]. ما برخي از آنان را در ميوه و محصول با آنکه از يک آب سيراب مي شوند بر برخي ديگر برتري مي دهيم. بي ترديد در اين امور براي مردمي که تعقّل مي کنند، نشانه هايي [بر توحيد، ربوبيّت و قدرت خدا] ست. ( 4 )

اگر بخواهي تعجب کني، پس تعجب از گفتار منکران لجوج است که [بدون توجه به قدرت خدا که آنان را از خاک پديد آورد، مي گويند]: آيا ما هنگامي که [پس از مردن] خاک شديم، به راستي در آفرينش جديدي خواهيم بود؟! اينانند که به پروردگارشان کافر شدند، و اينانند که در گردنشان بندها و زنجيرها [ي گمراهي در دنيا و عذاب در آخرت] است، و اينان اهل آتش اند و در آن جاودانه اند. (5)

و از تو [بر پايه تمسخر، استهزا، جهل و ناداني] پيش از [درخواست] خير و خوشي تقاضاي شتاب در [فرود آمدن] عذاب مي کنند، [اينان گمان مي کنند که عذاب ها و مجازات هاي الهي دروغ است] با اينکه پيش از آنان عذاب ها و عقوبت هاي عبرت آموز [بر کافران و منکران] گذشته است و قطعاً پروردگارت نسبت به مردم با ظلم و ستمي که مي کنند صاحب آمرزش است، و مسلماً پروردگارت سخت کيفر است. ( 6 )

و کافران مي گويند: چرا از سوي پروردگارش معجزه اي [غير قرآن] بر او نازل نشده؟ تو فقط بيم دهنده اي [نه اعجاز کننده اي که هر زمان هر کس و براي هر هدفي غير منطقي بخواهد، دست به اعجاز بزني] وبراي هر قومي هدايت کننده اي است. ( 7 )

خدا [حالات، صفات و زمان ولادت] جنين هايي را که هر انسان و حيوان ماده اي آبستن است، و آنچه را رحم ها [از زمان طبيعي حمل] مي کاهند و آنچه را مي افزايند، مي داند؛ و هر چيزي نزد او اندازه معيني دارد. ( 8 )

داناي نهان و آشکار و بزرگ و بلندمرتبه است. ( 9 ) [

براي او] يکسان است که کسي از شما گفتارش را پنهان کند يا آشکار سازد، و کسي مخفيانه در دل شب حرکت نمايد يا در روز راه بپيمايد. ( 10 )

براي انسان از پيش رو و پشت سر، مأموراني است که همواره او را به فرمان خدا [از آسيب ها و گزندها] حفظ مي کنند. يقيناً خدا سرنوشت هيچ ملتي را [به سوي بلا، نکبت، شکست و شقاوت] تغيير نمي دهد تا آنکه آنان آنچه را [از صفات خوب و رفتارشايسته و پسنديده] در وجودشان قرار دارد به زشتي ها و گناه تغيير دهند. و هنگامي که خدا نسبت به ملتي آسيب و گزند بخواهد [براي آن آسيب و گزند] هيچ راه بازگشتي نيست؛ زيرا براي آنان جز خدا هيچ ياوري نخواهد بود. ( 11 )

اوست که برق [جهنده را از ميان قطعه هاي ابر] که مايه ترس و اميد است، به شما نشان مي دهد، و ابرهاي سنگين بار را پديد مي آورد. ( 12 )

و رعد، همراه با ستايش خدا تسبيح مي گويد و فرشتگان نيز از بيمش [تسبيح مي گويند]، و صاعقه ها را مي فرستد و به وسيله آن به هر کس بخواهد آسيب مي رساند، در حالي که اينان [با مشاهده اين همه آثار قدرت که صادر شده از خداي يکتاست، باز هم] درباره خدا مجادله و ستيز مي کنند در صورتي که خدا [دارايِ قدرتي بي نهايت و] سخت کيفر است.(13)

دعوت حق [که اجابتش مايه سعادت دنيا و آخرت است] فقط ويژه خداست. و کساني را که مشرکان به جاي خدا مي خوانند، چيزي [از درخواست ها و نيازهايشان را] براي آنان برآورده نمي کنند [درخواست اين بي خردان از بتان بي جان و جاندار نيست] مگر مانند کسي که دو دستش را به سوي آبي [که با آن فاصله زيادي دارد] مي گشايد تا آب به دهانش برسد و حال آنکه هرگز نخواهد رسيد، و دعا و درخواست کافران [از غير خدا] جز در گمراهي و تباهي [که به نتيجه و هدف نمي رسد] نيست. ( 14 )

کساني که در آسمان ها و زمين هستند، از روي ميل و رغبت يا بي ميلي و کراهت و نيز سايه هايشان بامداد و شام گاه براي خدا سجده مي کنند. ( 15 ) [

به مشرکان] بگو: پروردگار آسمان ها و زمين کيست؟ [خود بي درنگ] بگو: خداي يکتاست. بگو: آيا سرپرستان و معبوداني به جاي او انتخاب کرده ايد که اختيار هيچ سود و زياني را براي خودشان ندارند [چه رسد براي شما؟] بگو: آيا نابينا و بينا يکسانند يا تاريکي و نور برابرند؟ يا آنان شريکاني براي خدا قرار دادند [به خيال آنکه] مانند آفرينش خدا چيزي آفريده اند، آن گاه آفريده خدا و آفريده شريکان بر آنان مشتبه شده؟ بگو: آفريننده همه چيز فقط خداست و تنها او يکتاي پيروز است. ( 16 )

خدا از آسمان آبي نازل کرد که در هر درّه و رودي به اندازه گنجايش و وسعتش [سيلابي] جاري شد، سپس سيلاب، کفي پُف کرده را به روي خود حمل کرد، و نيز از فلزاتي که براي به دست آوردن زينت و زيور يا کالا و متاع، آتش بر آن مي افروزند، کفي پُف کرده مانند سيلاب بر مي آيد؛ اين گونه خدا حق و باطل را [به امور محسوس] مَثَل مي زند. اما آن کفِ [روي سيل و روي فلز گداخته در حالي که کناري رفته] به حالتي متلاشي شده از ميان مي رود، و اما آنچه [چون آب و فلز خالص] به مردم سود مي رساند، در زمين مي ماند. خدا مَثَل ها را اين گونه بيان مي کند [تا مردم در همه امور حق را از باطل بشناسند]. ( 17 )

براي آنان که دعوت پروردگارشان را اجابت کردند، بهترين سرانجام است؛ و آنان که دعوت او را پاسـخ نگفتند، اگر مالک دو برابر همه آنچه روي زمين است باشند، بي ترديد آن را براي رهايي خود از عذاب خواهند داد؛ آنان را حساب سختي است، و جايگاهشان دوزخ است، و دوزخ بد بستري است.(18)

آيا کسي که مي داند آنچه از سوي پروردگارت بر تو نازل شده حق است، مانند کسي است که [از نظر باطن] نابيناست؟! فقط خردمندان [بينادل] متذکّرِ [حق] مي شوند. ( 19 )

همان کساني که به عهد خدا [که همانا قرآن است] وفا مي کنند و پيمان را نمي شکنند. ( 20 )

و آنچه را خدا به پيوند آن فرمان داده پيوند، مي دهند و از [عظمت و جلال] پروردگارشان همواره در هراسند و از حساب سخت و دشوار بيم دارند. ( 21 )

و براي به دست آوردن خشنودي پروردگارشان [در برابر گناهان و انجام وظايف و حوادث] شکيبايي ورزيدند، و نماز را بر پا داشتند، و بخشي از آنچه را روزي آنان کرديم در نهان و آشکار انفاق نمودند، و همواره با نيکيِ [عبادت] زشتي و پليدي [گناه] را دفع مي کنند [و با خوبي هاي خود نسبت به مردم، بدي هاي آنان را نسبت به خود برطرف مي نمايند]، اينانند که فرجام نيک آن سراي، ويژه آنان است. (22)

بهشت هاي جاويدي که آنان و پدران و همسران و فرزندان شايسته و درست کارشان در آن وارد مي شوند، و فرشتگان از هر دري بر آنان درآيند. ( 23 ) [

و به آنان گويند:] سلام بر شما به پاس استقامت و صبرتان [در برابر عبادت، معصيت و مصيبت] پس نيکوست فرجام اين سراي. ( 24 ) و کساني که عهد خدا را پس از استوار کردنش مي شکنند، و پيوندهايي را که خدا به برقراري آن فرمان داده مي گسلند، و در زمين فساد مي کنند، لعنت و فرجام بد و دشوار آن سراي براي آنان است. ( 25 )

خدا روزي را براي هر کس که بخواهد، وسعت مي دهد و براي هر کس که بخواهد، تنگ مي گيرد. و [آنان که از حيات جاويد و پرنعمت آخرت بي خبرند] به زندگي زودگذر دنيا شادمان شدند، در حالي که زندگي دنيا در برابر آخرت جز متاعي اندک و ناچيز نيست. ( 26 )

کافران مي گويند: چرا معجزه اي [غير قرآن] از سوي پروردگارش بر او نازل نشده؟ بگو: مسلماً خدا هر کس را بخواهد [پس از اتمام حجت] گمراه مي کند و هر کس را که به سوي او بازگردد، هدايت مي نمايد. ( 27 ) [

بازگشتگان به سوي خدا] کساني [هستند] که ايمان آوردند و دل هايشان به ياد خدا آرام مي گيرد، آگاه باشيد! دل ها فقط به ياد خدا آرام مي گيرد. (28)

کساني که ايمان آوردند، و کارهاي شايسته انجام دادند، براي آنان زندگي خوش و با سعادت و بازگشتي نيک است. ( 29 )

آن گونه [که رسولان گذشته را ارسال کرديم] تو را در ميان امتي که پيش از آن، امت هايي روزگار به پايان بردند، فرستاديم، تا آنچه را به تو وحي کرديم بر آنان بخواني، در حالي که آنان [با روي گرداندن از وحي] به [خدايِ] رحمان کفر مي ورزند. بگو: او پروردگار من است، معبودي جز او نيست، فقط بر او توکل کردم و بازگشتم فقط به سوي اوست. ( 30 )

و اگر قرآني بود که به وسيله آن کوه ها به حرکت مي آمدند، يا زمين پاره پاره مي گشت، يا به وسيله آن با مردگان سخن گفته مي شد [باز هم اين کافران لجوج، ايمان نمي آورند، زيرا وقتي با مشاهده قرآن که بزرگ ترين معجزه است ايمان نياورند با مشاهده هيچ معجزه اي ايمان نمي آورند! کار هدايت و ايمان اينان ارتباطي به معجزه ندارد] بلکه همه کارها فقط در اختيار خداست. پس آيا آنان که ايمان آورده اند، ندانسته اند که اگر خدا مي خواست همه مردم را [از روي اجبار] هدايت مي کرد؟! [ولي هدايت اجباري فاقد ارزش است] و همواره به کافران به کيفر آنچه که انجام دادند، حادثه اي کوبنده و بسيار سخت مي رسد يا حادثه نزديک خانه هايشان فرود مي آيد [که شهر و ديارشان و اطرافش را ناامن مي کند] تا وعده [قطعي و نهاييِ] خدا [که شکست کامل کافران و عذاب آخرت است] فرا رسد؛ بي ترديد خدا خُلف وعده نمي کند. ( 31 ) [

فقط تو را مسخره نمي کنند] قطعاً پيامبراني که پيش از تو بودند، مسخره شدند. پس به کافران مهلت دادم، سپس آنان را [به کيفر سخت] گرفتم، پس [يافتي که] مجازات و عذاب [من] چگونه بود؟. ( 32 )

آيا کسي که بر همه نفوس [جهانيان] با آنچه به دست آورده اند، مسلط و حاکم و نگهبان است [و همه تحولات وجود آنان را تا رساندنشان به سر منزل مقصود در اختيار دارد، مانند کسي است که مطلقاً اين صفات را ندارد؟] ولي آنان [از روي جهل و ناداني] براي خدا شريکاني قرار داده اند! بگو: [ويژگي هاي] آن شريکان را نام ببريد [تا روشن شود که آيا شايسته شريک قرار دادن براي خدا هستند؟!] آيا خدا را از چيزي در روي زمين که آنها را شريک خود نمي شناسد، خبر مي دهيد؟ يا سخني ظاهر و پوچ و بي منطق است [که بر زبان خود مي رانيد؟!] بلکه براي کافران نيرنگ و دروغشان آراسته شده، و از راه خدا بازداشته شده اند [تا آنجا که موجودات بي ارزش و بي اثر را شريکان حق پنداشته اند]؛ و هر که را خدا [به سبب از دست دادن لياقتش] گمراه کند، او را هيچ هدايت کننده اي نخواهد بود. ( 33 )

براي آنان در زندگي دنيا عذابي است، و مسلماً عذاب آخرت سخت تر و پر مشقت تر است، و آنان را هيچ حافظ و نگه دارنده اي [از عذاب خدا] نيست. (34)

صفت بهشتي که به پرهيزکاران وعده داده شده [چنين است که] از زير [درختانِ] آن نهرها جاري است، ميوه ها و سايه اش هميشگي است. اين عاقبت و فرجام کساني است که [در همه امور زندگي] پرهيزکاري کردند و فرجام کافران آتش است. ( 35 )

و کساني که کتاب آسماني به آنان عطا کرديم از آنچه بر تو نازل شده است، خوشحالند. و برخي از گروه ها [يِ اهل کتاب] بخشي از آن را منکرند، بگو: من فرمان يافته ام که خداي يکتا را بپرستم و شريکي براي او قرار ندهم، تنها به سوي او دعوت مي کنم و بازگشتم فقط به سوي اوست. ( 36 )

و همان گونه [که پيش از اين کتاب هاي آسماني نازل کرديم] قرآن را فرماني [گويا و] روشن نازل نموديم، و اگر از هواها و تمايلات آنان پس از دانشي که [مانند قرآن] برايت آمده پيروي کني، براي تو در برابر [عذاب] خدا هيچ ياور و نگه دارنده اي نخواهد بود. ( 37 )

و همانا پيش از تو پيامبراني را فرستاديم، و براي آنان همسران و فرزنداني قرار داديم. و هيچ پيامبري را نسزد که معجزه اي بياورد مگر به فرمان خدا. براي هر زماني برنامه مقدّر شده اي [ثبت] است. (38)

خدا هر چه را بخواهد محو مي کند و هر چه را بخواهد ثابت و پابرجا مي نمايد، و "امّ الکتاب "نزد اوست (39)

و اگر پاره اي از عذاب ها را که به منکران وعده مي دهيم به تو نشان دهيم [مي بيني که بسيار سخت و دردناک است] يا اگر تو را [پيش از فرا رسيدن آن عذاب ها] قبض روح کنيم [در قيامت عذابشان را خواهي ديد؛ در هر صورت] تنها وظيفه تو ابلاغ [وحي] است و حسابرسي بر عهده ماست. ( 40 )

آيا نمي دانند که ما همواره به زمين مي پردازيم و از اطراف [و جوانب] آن [که ملت ها، اقوام، تمدن ها و دانشمندانش هستند] مي کاهيم؟ و خدا حکم مي کند؛ و هيچ بازدارنده اي براي حکمش نيست، و او در حسابرسي سريع است. ( 41 )

کساني که پيش از اين کافران لجوج و منکران عنود بودند [در برابر حکومت و حکم خدا] مکر ونيرنگ کردند [ولي به هدفشان نرسيدند] چرا که همه تدبيرها و نقشه ها در اختيار خداست؛ زيرا او هر کاري را هر کس انجام مي دهد، مي داند [به همين سبب مکر و نيرنگ هر کس را با تدبير و نقشه حکيمانه اش باطل و نابود مي کند] و کافران و منکران به زودي خواهند دانست که فرجامِ [نيک و بدِ] سرايِ ديگر براي کيست؟ ( 42 )

کافران مي گويند: تو فرستاده [خدا] نيستي. بگو: کافي است که خدا [با آيات محکم و استوار قرآنش] و کسي [چون اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب] که دانش کتاب نزد اوست، ميان من و شما [نسبت به پيامبري ام] گواه باشند. (43)