بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ
وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِين
اطلاعاتی در باره سوره بقره
تعداد آیات: ۲۸۶ آیه
مکی یا مدنی: مدنی
نام های دیگر سوره: فسطاط القرآن
فضائل سوره بقره
عن النبی (صلی الله علیه و آله وسلّم): من قرأها فصلوات الله علیه و رحمته و اعطی من الاجر کالمرابط فی سبیل الله سنة لا تسکن روعته.
هر کس سوره بقره را بخواند درود و رحمت خدا بر اوست و خدا پاداش کسی را به او می دهد که یک سال در راه خدا جنگیده باشد و از اسلام دفاع کرده باشد.
مجمع البیان،ج۱،ص۶۷.
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم): من قرأ أربَعَ آیاتٍ من اولِ البقرةِ و آیَة الکرسی و ۀیتین بَعدَها و ثلاثَ آیات من آخرها لَم یَرَ فی نفسه و مالهِ شیئاً یَکرهُهُ و لا یَقرَبُهُ و لا یَنسی القرآن.
ثواب الاعمال، ص۲۸۰.
«هرکس ۴ آیه از اول سوره بقره و آیة الکرسی را با دو آیه بعد از آن و سه آیه آخر سوره بقره را تلاوت کند هیچ بدی و ناراحتی در جان و مال خود نبیند و شیطان به وی نزدیک نشود و قرآن را فراموش نکند.»
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم): ان اصفر البیوت بیت لا یقرأ فیه سورة البقرة فسطاط القرآن.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: «خالی ترین خانه [از خیر] خانه ای است که در آن سوره بقره خوانده نشود، سوره بقره سوره ایست که محل اجتماع قرآن است.»
مستدرک الوسائل، ج۴، ص۳۳۴.
عن ابی بن کعب عن النبی (صلی الله علیه و آله وسلّم) قال لی یا ابی! مرّ المسلمین ان یتعلموا سورة البقرة فان تعلمها برکة و ترکها حسرة و لا یستطیها البطلة.
پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله به اُبّی بن کعب فرمودند: «ای اُبّی! مسلمانان را به فراگیری این سوره فراخوان که در فراگیریش برکت و در رها ساختن آن حسرت است؛ و ساحران راهی برای نفوذ در سوره بقره را ندارند.»
مجمع البیان،ج۱،ص۶۷.
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم: من قرأها فی بیته نهاراً لم یدخل بیته شیطان ثلاثة ایام و من قرأها فی بیته لیلاً لم یدخله شیطان ثلاث لیال.
«هرکس سوره بقره را در خانهٔ خود قرائت کند سه روز آن خانه از گزند شیطان در امان است و همچنین اگر یک شب ٱن را در خانه خود تلاوت کند، سه شب ٱن خانه از آسیب شیطان محفوظ است و شیطان داخل ٱن خانه نمی گردد.
اختصاص
عن ابی عبدالله علیه السلام: من قرأ البقرة و آل عمران جاء یوم القیامة تظلانه علی رأسه مثل الغمامتین أو العباءتین.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس سوره بقره و آل عمران را بخواند در روز قیامت این دو سوره مانند دو قطعه ابر یا دو عبا و یا دو سایبان بر او سایه می افکنند.
البرهان فی تفسیر القرآن ج۱ ص۱۳۲.
همچنین از ایشان روایت شده: «هرکس آیة الکرسی را یک بار بخواند خداوند ۱۰۰۰ رنج و گرفتاری از سختیهای دنیا و ۱۰۰۰ رنج و گرفتاری از سختیهای ٱخرت را از او بر می گرداند؛ کمترین سختی دنیا فقر و تهیدستی است و کمترین سختی ٱخرت، عذاب قبر است.
خواص القرآن ص۵۳ به نقل از المصباح کفعمی،ص۵۸۱.
آثارو برکات سوره بقره
این سوره شریفه آثار و برکاتی دارد که به نمونه هایی از آن اشاره می نماییم:
{۱} دور شدن شیطان
شیطان براساس سوگندی که یاد کرده است همواره در تلاش است تا انسان را بفریبد و برای مقابله با ٱن باید به دست ٱویزی محکم چنگ زد.
عن النبی صلی الله علیه و آله وسلم قال: من قرأهذه السورة فی داره، فان قردها فی الیوم لا یحوم حومة الشیاطین ثلاثة ایام و أن قرأها فی الیل لا یحومون حولة ثلاث لیال.
«سوره بقره برترین سوره قرآن است هر کس آن را در شب در منزل خود قرائت نماید تا سه شب شیطان وارد خانه اش نمی شود و اگر در روز خوانده شود نیز اینچنین است.»
مستدرک الوسائل، ج۴، ص۳۳۳.
{۲} ایجاد برکت
عواملی چند موجب ایجاد برکت در زندگی و نیز اسبابی چند موجب از بین رفتن برکت و بر جای ماندن حسرت ها است.
عن النبی صلی الله علیه وآله وسلم قال: تعلموا سورة البقرة فان أخذها برکة و ترکها حسرة...
«سوره بقره را بیاموزید زیرا برگرفتن ٱن موجب برکت و رها کردن آن سبب حسرت است.»
مستدرک الوسائل، ج۴، ص۳۳۳.
{۳} رفع سحر
ابی بن کعب عن النبی (صلی الله علیه و آله وسلّم): قال لی یا ابی! مر المسلمین ان یتعلموا سورة البقرة فان تعلمها برکة و ترکها حسرة و لا یستطیها البطلة! قلت یا رسول الله ماالبطلة؟ قال : السحرة.
[اُبیّ می گوید] پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به من فرمود: «ای ابیّ! به میان مسلمانان برو تا سوره بقره را از تو بیاموزند. به راستی که یادگیری آن، برکت است و ترک کردنش، حسرت و افسوس، و یاوه گویان توان رویارویی با آن را ندارند.
[اُبیّ گوید:] «ای رسول خدا، یاوه گویان چه کسانی اند؟» فرمود: «ساحران و افسونگران»
مجمع البیان ج۱ ص۶۷.
{۴} جهت درمان تب
شفاجویی از آیات قرآن آموزه ای است از قرآن کریم و توصیه های ارزشمند اهل بیت علیهم السلام و از جمله این شفادهنده ها سوره بقره است.
از امام صادق علیه السلام نقل شده است: اگر کسی باایمان، سوره مبارکه بقره را بنویسد و بر ادم تبدار ببندد تب او زایل شود.
خواص آیات قرآن کریم، ص۱۶.
{۵} جهت درمان ترس
از حضرت امام جعفرصادق علیه السلام منقول است: اگر کسی، با ایمان سوره مبارکه بقره را بنویسد و به آب باران بشوید و به آدم ترسو دهد ترس او زایل می شود.
خواص آیات قرآن کریم، ص۱۶.
{۶} رسیدن به حاجت
هر کس بعد از نماز صبح پیش از آنکه سخن گوید آیه ۱۳۷ «فَإِنْ آمَنُواْ بِمِثْلِ مَا آمَنتُم بِهِ فَقَدِ اهْتَدَواْ وَّإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا هُمْ فِي شِقَاقٍ فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللّهُ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ» را هفت مرتبه بخواند، خداوند مهربان در آن روز همه مهمات او را کفایت می کند و اگر آن را ورد خود سازد و بعد از هر نماز واجب بخواند محتاج نشود و مرادات او حاصل گردد.
قرآن درمانی روحی و جسمی، ص۷۲ به نقل از خواص الایات اصفهانی،ص ۱۶.
{۷} زیاد شدن روزی
قبل از بیان حاجت ابتدا وضو گرفته و قبل از آنکه نماز بخواند و سخنی بگوید هفت بار آیه ۱۸۶ بقره «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيُؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ» را بخواند و بعد از نماز هم هفت مرتبه این آیه را بخواند؛ خداوند حاجتش را برآورده سازد و روزیش زیاد گردد.
قرآن درمانی روحی و جسمی، ص۷۳ به نقل از زادالعماد، ص۵۰۱.
{۸} جهت گشایش کارها
هر کس آیه ۱۸۶ سوره بقره «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيُؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ» را با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بخواند کار بسته او گشاده می گردد.
خواص آیات قرآن کریم، ص26
{۹} بیدار شدن در وقت معین
چون کسی آیه ۱۲۵ سوره بقره «وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ» را در وقت خواب با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بخواند و از خداوند متعال درخواست کند که در وقت معینی از خواب بیدار شود مطلوبش حاصل می شود.
خواص آیات قرآن کریم، ص۲۵.
{۱۰} تفرقه افراد خلافکار
هر کس، با ایمان آیه ۲۴۹ سوره بقره « فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاَقُو اللّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللّهِ وَاللّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ» را به زعفران و گلاب با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آیه بنویسد و به آب باران بشوید و به جماعتی دهد که در کاری نامناسب و خلافی متفق شده باشند از هم پراکنده شوند.
خواص آیات قرآن کریم، ص۲۸.
فضیلت و خواص آیه الکرسی
یکی از بافضیلت ترین آیات قران کریم آیه 255 سوره بقره است که به آیه الکرسی شهرت دارد.
عن النبی صلی الله علیه و آله وسلم: سَید البشر آدم و سیّد العرب محمدٌ صلی الله علیه وآله وسلم ولا فخرَ و سید الفُرسِ سلمانٌ و سیدُ الروم صُهَیبٌ و سید الحبَشة بلالٌ و سیدالجبال الطُورُ و سیدُ الشّجر السّدر و سید الشهور الاشهر الحُرُم و سید الایام یوم الجمعة و سید الکلام القرآنُ و سید القرآن البقرة و سید البقرة آیةُ الکرسی.
مجمع البیان ج1 ص399
رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: برترین بشر آدم و سید عرب محمد که فخری به آن نمی کنم و سید فارس ها سلمان، و سید روم ها صُهیب، و سید حبشی ها بلال و سید کوهها طور، و سید درختان سدر، و سید ماه ها ماههای حرام، و سید روزهای هفته روز جمعه و سید کلام و گفتار قرآن و سید قرآن بقره و سید بقره آیة الکرسی می باشد.
روی عن الباقر انه قال: من قرأ آیة الکرسی مرة صرف الله عنه الف مکروه الدنیا و الف مکذوه الاخرة أیسره من مکروه الدنیا الفقر، و ایسره من مکروه الاخرة عذاب القبر.
جامع الاخبار ص124
امام باقر علیه السلام فرمودند: هر کس یک مرتبه آیه الکرسی را قرائت کند دور می شود از او هزار مکروه و بدی از بدی های دنیا و هزار مکروه و بدی از بدیهای آخرت ، و ساده ترین مکروه دنیا فقر و ساده ترین بدی آخرت عذاب قبر است.
عن الصادق علیه السلام قال: انّ لِکُلّ شی ء ذروَةٌ وَ ذروَةُ القرآن آیة الکرسی.
مستدرک الوسائل ج4 ص337
امام صادق علیه السلام فرمودند: برای هر چیز فرد برتر و نقطه اعلا وجود دارد و آیه الکرسی اعلا و برتر قرآن است.
در پاره ای از سفارشات ائمه معصومین علیهم السلام به قرائت این آیه در مکان یا زمان خاصی اشاره شده است از جمله:
الف) پس از نمازهای واجب
قال النبی صلی الله علیه وآله وسلم: من قرأ آیة الکرسی فی دبر کل صلاة مکتوبة لم یمنعه من دخول الجنة الا الموت.
مجمع البیان ج1 ص399
هرکس آیة الکرسی را بعد از هر نماز تلاوت کند هیچ چیز مانع ورود او به بهشت نمی شود الا مرگ.
ب) هنگام وضو ساختن
عن الباقر علیه السلام: من قرأ علی اثر وضوئه آیة الکرسی أعطاه الله تعالی ثواب اربعین عاما و رفع له اربعین درجة و زوجّه الله اربعین حوراء.
بحارالانوار ج80 ص317
امام باقر علیه السلام در این باره فرمود: هر کس در پی وضویش آیه الکرسی را قرائت نماید خداوند 40 سال ثواب عبادت را به او عطا می کند و 40 درجه بر درجات او افزوده می شود و او را با حوریان بهشتی تزویج می نماید.
ج) در وقت سجده گزاردن
عن ابی جعفر علیهما السلام: من قرأ آیه الکرسی و هو ساجد لم یدخل النار ابداً.
جامع الاخبار ص125
امام باقر علیه السلام می فرمایند: هر کس در حال سجده آیه الکرسی را بخواند به آتش جهنم وارد نمی شود.
د) روزهای جمعه
روز جمعه، عید مسلمانان و برترین روزهاست. اعمال نیک در این روز پاداشی دو برابر خواهد داشت. از جمله اعمال نیک در این روز قرائت آیه الکرسی می باشد و روایت است که امام سجاد علیه السلام صبحگاه و در تعقیب نماز صبح روز جمعه «آیه الکرسی» را می خواند تا ظهر و چون از نماز فارغ می شد به خواندن سوره انا انزلناه مشغول می شد.
مفاتیح الجنان
و) در سفر:
از امام صادق علیه السلام نقل شده است: اگر هر کسی آیة الکرسی را در سفر بخواند در هر شب سالم می ماند و سالم می ماند آنچه را با اوست.
مفاتیح الجنان
ز) بعد از نمازهای مستحب
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس سوره «قل هو الله احد» و «انا انزلناه» و «آیة الکرسی» را در هر رکعت نماز مستحبی بخواند بی تردید خداوند برتری کردارهای آدمیان را برای او باز گشاید و او را توفیق دهد جز آن کس که همانند او و فزون تر از او تلاوت کند.
ترجمه ثواب الاعمال و عقابها ص 166
ح) در موقع خواب
عن ابی الحسن الرضا علیه السلام: من قرأ آیة الکرسی عند منامه لم یخف الفالج ان شاءالله و من قرأها بعد کل صلاة لم یضره ذو حمة.
امام رضا علیه السلام فرمودند: هر کس هنگام خواب آیه الکرسی را تلاوت کند بخواست خدا به مرضی که او را فلج کند گرفتار نشود (یعنی سکته نمی کند) و هر کس بعد از هر نماز آنرا بخواند گزنده ای به او آزار نرساند.
آیة الکرسی طلسم عظیم القدر ص58
آثار و برکات آیه الکرسی
قرائت آیه الکرسی منشأ فواید و بهره های فراوانی برای قاری آن و اطرافیان او خواهد بود که به چند نمونه اشاره می شود:
1) ترس از تنهایی؛
عن ابی عبدالله علیه السلام قال: من باب فی دارد و بیت وحده فلیقرأ آیه الکرسی و لیقل «اللهم آنس وحشتی و آمن روعَتی و اعنّی علی وحدتی»
کافی ج2 ص573
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس شب در خانه تنهاست و از تنهایی و تاریکی می ترسد ابتدا آیة الکرسی رابخواند و آنگاه بگوید: «اللهم آنس وحشتی و آمن ردعتی و أعنی علی وحدتی».
2) دفع دشمن
جهت غلبه و مقهوریت دشمن 40 بار آیة الکرسی را بخواند و چون ما بین دو میم (یعلم ما بین ایدیهم ) رسد آن دشمن را در نظر آورد .
آیة الکرسی طلسم عظیم القدر، محسن آشتیانی به نقل از گوهر شب چراغ ج1 ص60
3) شفای درد چشم:
قال امیرالمومنین علیه السلام: إذا اشتکی احدکم عینه فلیقرأ آیة الکرسی و لیضمر فی نفسه انها تبرّأ فانّه یعافی انشاءالله...
آقا امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: هنگامی که یکی از شما از درد چشم شکایت کرد آیة الکرسی بخواند و باید در نفس خودش یقین داشته باشد که او شفا می دهد پس بدرستی که او درد چشم را خوب می کند.
آیة الکرسی طلسم عظیم القدر، محسن آشتیانی به نقل از بحارالانوار ج89
ختومات مجرب آیة الکرسی
1) آیه الکرسی را به عدد لفظ کرسی یعنی«290» مرتبه بخواند و از «وهو العلی العظیم» تجاوز نکند اگر سهوا گذشت از سر بگیرد. هم چنین گفته اند به عدد نام خود بخواند ابواب فتوحات بر روی او گشوده می گردد و سعادت به او روی می آورد. و فقر از او دور می شود
2) برای تحبیب شرعی به عدد نام طالب و مطلوب خوانده شود اثری عجیب دارد.
قرآن درمانی روحی و جسمی، ص89 به نقل از گوهر شب چراغ، ج1، ص228
3) گویند هرگاه کسی به اعتقاد درست متوجه این ختم عظیم الشأن بشود تا سه روز حاجت او روا شود و روش ختم چنین است:
یک بار آیة الکرسی را با «اعوذ بالله» و «بسم الله» و یک بار «حمد» با سوره «قل هو الله احد» که هر بار سوره «اخلاص» را می خواند با «بسم الله الرحمن الرحیم» شروع کند و این سوره را بعد از «حمد» 5 مرتبه بخواند و یازده بار سوره «کوثر» و صد صلوات بفرستد تا سه روز ان شاءالله مراد او حاصل شود و ثواب ختم را به روح چهار پیغمبر که «آدم‌صفی الله، ابراهیم خلیل الله، موسی کلیم الله، محمد حبیب الله» فرستد حاجتش برآورده شود.
قرآن درمانی روحی و جسمی، ص89 به نقل از گوهر شب چراغ، ج1، ص162
4) برای ادای قرض و وسعت رزق و توانگری در روز جمعه (یا پنج شنبه) روزه بگیرد و دو رکعت نماز بخواند و پیش از نماز صدبار صلوات بفرستد و به هر نیت که دارد شروع به نماز نماید و در هر رکعت بعد از فاتحه 11 بار آیه الکرسی ، و 25 مرتبه «قل هو الله» و بعد از نماز 41 بار بگوید: «یا وهّاب» و کوشش کند که از اول نماز تا اتمام ختم، سخن نگوید و بعد از فراغ حاجت خود را بطلبد که البته مستجاب می شود.
آیة الکرسی طلسم عظیم القدر، محسن آشتیانی ص107
5) از جمله ختم های معتبر و مجرب ،به عدد لفظ کرسی یعنی 290 مرتبه آیه الکرسی را بخواند که باید از (و هو العلی العظیم) تجاوز نشود و اگر احیانا از روی سهو تجاوز شود آیه را از سر بگیرد
و هم چنین گفته اند اگر کسی به عدد نام خود (ابجد) بخواند ابواب فتوحات بر روی او گشوده می شود و سعادت به او روی می آورد و فقر و فاقه از او دور می شود.
اگر برای تحبیب شرعی برعدد اسم طالب و مطلوب خوانده شود اثری عجیب مشاهده می شود .
آیة الکرسی طلسم عظیم القدر، محسن آشتیانی ص135
