آيات 54 تا 58 

ترجمه آيات

و لوط (را به ياد آر) هنگامى كه به قوم خود گفت : شما كه چشم داريد (و زشتى و نتايج شوم اين كار را مى بينيد) چرا اين كار زشت را مى كنيد (54).

چرا شما از روى شهوت به جاى زنان به مردان رو مى كنيد، راستى كه شما گروهى جهالت پيشهايد (55).

جواب قومش جز اين نبود كه گفتند: خاندان لوط را از دهكده خويش بيرون كنيد كه آنان مردمى هستند كه پاكيزه خويى مى كنند (56).

پس وى را با كسانش نجات داديم مگر زنش كه او را در رديف باقيماندگان به شمار برده بوديم (57).

آنگاه بارانى عجيب بر آنان بارانديم و باران بيم يافتگان چقدر بد بود (58)

بيان آيات

اين آيات اجمال داستان لوط را بيان مى كند، در اين چند آيه نيز مانند آيات قبل جانب انذار و تهديد بر جانب بشارت و نويد غالب است.

حكايت اجمالى داستان دعوت لوط عليه السّلام و تكذيب قوم او و هلاكتشان  

اين آيه بطورى كه بعضى گفته اند: عطف است بر محل جمله (ارسلنا) در داستان سابق به فعلى كه در تقدير است و تقدير آن چنين است (و لقد ارسلنا لوطا) همچنان كه در داستان قبلى فرمود: (و لقد ارسلنا الى ثمود...)

ممكن هم هست بگوييم عطف است بر اصل داستان، آن وقت فعل (اذكر) را در تقدير بگيريم، يعنى (و به ياد آر لوط را كه...) و كلمه (فاحشة ) به معناى خصلتى است كه بى نهايت شنيع و زشت باشد، كه در اينجا مراد عمل زشت لواط است.

(و انتم تبصرون ) يعنى اين عمل زشت را در حالى انجام مى دهيد كه مردم هم آن را مى بينند و بنا بر اين معنا، جمله مورد بحث نظير جمله (و تاتون فى ناديكم المنكر) است. بعضى هم گفته اند: مراد از آن بصيرت قلب است، يعنى با اينكه دلتان گواه بر اين زشتى و شناعت است، ليكن اين معنا بعيد است.

اين استفهام براى انكار است و اگر دو تا از ادوات تأكيد - ان و لام - را بر سر جمله استفهاميه آورده، براى اين است كه دلالت كند بر اينكه مضمون جمله در تعجب و استبعاد به حدى است كه احدى آن را نمى پذيرد و تصديق نمى كند. و جمله مزبور به هر حال به منزله تفسيرى است براى فحشاء.

(بل انتم قوم تجهلون ) - يعنى اين توبيخ ما فايدهاى ندارد، چون شما مردمى هستيد كه مى خواهيد هميشه جاهل بمانيد و با اين توبيخ و انكار و استبعاد ما متنبه نمى شويد و اگر نفرمود: (بلكه شما از مردمى هستيد كه جهل مى ورزند) و به جاى آن فرمود: (بلكه شما مردمى هستيد كه جهل مى ورزيد) اين در حقيقت از باب به كار بردن مسبب در جاى سبب است.

يعنى قوم لوط جوابى نداشتند جز اينكه گفتند: خاندان لوط را از شهر خود بيرون كنيد، چون آنان مردمى هستند كه مى خواهند از اين عمل منزه باشند، البته معلوم است كه اين كه گفتند: (مى خواهند منزه باشند) به عنوان مسخره گفتند و گر نه عمل خود را زشت نمى دانستند، تا دورى از آن نزاهت باشد.

مراد از كلمه (اهله ) اهل بيت لوط است، چون در سوره ذاريات فرموده : (فما وجدنا فيها غير بيت من المسلمين ) پس قهرا اهل لوط منحصر در همان اهل خانهاش مى شود و اينكه درباره همسر او فرمود: (قدرناها من الغابرين ) معنايش اين است كه : ما او را از جمله باقى ماندگان در عذاب قرار داديم.

مراد از (مطر) در اينجا سنگريزهاى از سجيل است، زيرا در جاى ديگر فرموده : (و امطرنا عليهم حجارة من سجيل ) و اگر كلمه (مطرا) - بارانى، را نكرده آورد كه نوعيت را مى رساند، براى اين است كه بفهماند بارانى بر آنان بارانديم كه داستانى عظيم داشت.